Τους τρόπους συνεισφοράς της Ελλάδας στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα πραγματευθεί η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Βασιλική Κατή, επικεφαλής του Εργαστηρίου Διατήρησης της Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, προσκεκλημένη στον 4ο Κύκλο της Σειράς Εξειδικευμένων Διαλέξεων σε Θέματα Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Μηχανικής Περιβάλλοντος και Χημικής Μηχανικής, που διοργανώνει το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΑΠΚΥ). Η τηλεδιάλεξη με τίτλο «To τρίπτυχο βιοποικιλότητα-δρόμοι-αιολικά στο πλαίσιο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης: η Ελληνική περίπτωση» θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου 2021 στις 18:00 και είναι ανοικτή για ελεύθερη διαδικτυακή παρακολούθηση στον σύνδεσμο https://tinyurl.com/y3t8h2cy.
Η ομιλήτρια θα αναφερθεί στους υψηλούς στόχους της Ελλάδας για σταδιακή απεξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα και για αύξηση του ποσοστού κάλυψης των ενεργειακών της απαιτήσεων από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έως το 2030 με την αιολική βιομηχανία να κερδίζει σημαντικό έδαφος προς αυτή την κατεύθυνση. Η έλλειψη κατάλληλου σχεδιασμού, ωστόσο, μπορεί να έχει μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κόστος απ’ ότι όφελος, διότι τα αιολικά πάρκα συνδέονται με α) τη μετατροπή φυσικών οικοσυστημάτων σε τεχνητή γη, β) τον κατακερματισμό της φύσης από τους νέους δρόμους και γ) αρνητικές επιπτώσεις σε ευάλωτα είδη με συνέπειες στη βιοποικιλότητα. Η Δρ. Κατή εισηγείται στη διάλεξή της μια γενναία και έξυπνη εθνική πολιτική μείωσης του κατακερματισμού του τοπίου από τους δρόμους και ενός βιώσιμου σεναρίου χωροθέτησης των αιολικών πάρκων στις πιο οικολογικά υποβαθμισμένες και ήδη κατακερματισμένες ζώνες εκτός του δικτύου Natura 2000, ώστε ο στόχος να επιτυγχάνεται με το δυνατό μικρότερο περιβαλλοντικό κόστος.
Η Δρ. Βασιλική Κατή, με πολλές υποτροφίες και διακρίσεις στο βιογραφικό της, είναι βιολόγος διατήρησης και εργάζεται σε θέματα προστασίας και διαχείρισης των οικοσυστημάτων και της πανίδας, σε σύνδεση με την περιβαλλοντική πολιτική, κυρίως στα Μεσογειακά ορεινά οικοσυστήματα, μελετώντας τη βιοποικιλότητα πολλών ζωικών ομάδων, από τα έντομα μέχρι τα αρπακτικά πουλιά. Με σημαντικό ερευνητικό και συγγραφικό έργο εκπροσωπεί την Ελλάδα σε πολλές διεθνείς επιτροπές πολιτικής, απειλούμενων ειδών ή ορεινών οικοσυστημάτων (SCB, IUCN, NEMOR) και πρόσφατα ξεκίνησε το πρώτο εθελοντικό πρόγραμμα επιστήμης πολιτών για τις πεταλούδες της Ελλάδας.
Την ευθύνη του 4ου Κύκλου της Σειράς των εξειδικευμένων διαλέξεων, που αφορά την περίοδο Νοέμβριος 2020-Μάιος 2021, έχουν τα δύο ερευνητικά εργαστήρια του Προγράμματος «Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος» του ΑΠΚΥ, α) το Εργαστήριο Διαχείρισης Χερσαίων Οικοσυστημάτων με διευθυντή τον Καθηγητή Γιάννη Βογιατζάκη και β) το Εργαστήριο Χημικής Μηχανικής & Μηχανικής Αειφορίας με διευθυντή τον Επίκουρου Καθηγητή Αντώνη Ζορπά. Τη Σειρά υποστηρίζουν το γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος, ο Σύνδεσμος Επιστημόνων και Μηχανικών Περιβάλλοντος Κύπρου, το Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ) και η Cyta.
Αναλυτική Περίληψη Τηλεδιάλεξης:
Βιώνουμε μια εποχή απώλειας της βιοποικιλότητας και κλιματικής αλλαγής, όπου οι ανθρωπογενείς πιέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο υποβαθμίζουν σημαντικά τη βιοποικιλότητα, τις οικοσυστημικές υπηρεσίες της και θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον της ίδια της ανθρωπότητας. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας συνδέεται άρρηκτα με την επίτευξη σχεδόν όλων των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Τα φυσικά οικοσυστήματα απορροφούν μέρος των ανθρωπογενών εκπομπών CO2 και συνεισφέρουν συνεργιστικά με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) στην επίτευξη των κλιματικών στόχων μείωσης του ατμοσφαιρικού CO2. Η Ελλάδα είναι ένα από τα παγκόσμια «κέντρα βιοποικιλότητας» και τα νησιωτικά και ορεινά της οικοσυστήματα πολύτιμα. Θέλοντας να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η Ελλάδα ορθά έθεσε υψηλούς στόχους σταδιακής απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και αύξησης του ποσοστού κάλυψης των ενεργειακών της απαιτήσεων από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έως το 2030. Ειδικά η αιολική βιομηχανία ανθίζει σήμερα στην Ελλάδα με τις αιτήσεις να υπερβαίνουν κατά εννιά φορές τον εθνικό στόχο του 2030 (7,05GW). Αυτή η άνθιση όμως απουσία κατάλληλου χωροταξικού σχεδιασμού των αιολικών πάρκων, μπορεί να έχει μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κόστος από ότι όφελος. Τα αιολικά πάρκα συνδέονται με την μετατροπή φυσικών οικοσυστημάτων σε τεχνητή γη, με τον κατακερματισμό της φύσης από τους νέους δρόμους, και με μια σειρά από αρνητικές επιπτώσεις σε ευάλωτα είδη. Αυτή ακριβώς η αλλαγή χρήσης γης είναι όμως η κυριότερη αιτία παγκοσμίως και πανευρωπαϊκά για την απώλεια της βιοποικιλότητας. Άρα παρατηρείται μια σύγκρουση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (7,13,15). Η Ελλάδα έχει μικρή κάλυψη τεχνητών επιφανειών και το μισό πρόβλημα κατακερματισμού από ότι η λοιπή Ευρώπη, αλλά ο βαθμός κατακερματισμού της αυξάνεται εντονότερα. Η πιθανότητα να βρισκόμαστε σε μια Περιοχή Άνευ Δρόμων (περιοχή έκτασης άνω του 1 τετραγωνικού χιλιομέτρου σε απόσταση μεγαλύτερη του ενός χιλιομέτρου από τον πλησιέστερο δρόμο) είναι κάτω από 5%, ενώ μόνο έξι εκτεταμένες τέτοιες περιοχές χωρίς δρόμους έχουν απομείνει, μόνο στα ορεινά οικοσυστήματα. Απαιτείται μια γενναία και έξυπνη εθνική πολιτική διαφύλαξης των Περιοχών Άνευ Δρόμων και ευρύτερης χωροθέτησης των αιολικών πάρκων στις πιο οικολογικά υποβαθμισμένες και ήδη κατακερματισμένες περιοχές για την παράλληλη επίτευξη των στόχων βιοποικιλότητας και των κλιματικών στόχων. Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας δύο διεθνών δημοσιεύσεων. Προτείνεται μια κεντρική πολιτική μείωση του κατακερματισμού του τοπίου από τους δρόμους και ένα βιώσιμο σενάριο χωροθέτησης των αιολικών πάρκων στην Ελλάδα στις πιο κατακερματισμένες ζώνες εκτός του δικτύου Φύση 2000, όπου ο εθνικός στόχος επιτυγχάνεται κατά 150%, με μικρό περιβαλλοντικό κόστος.
Αναλυτικό Βιογραφικό Σημείωμα Ομιλήτριας:
Με πολλές υποτροφίες και διακρίσεις στο βιογραφικό της, η Βασιλική Κατή είναι σήμερα επικεφαλής του Εργαστηρίου Διατήρησης της Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (http://bc.lab.uoi.gr). Είναι βιολόγος διατήρησης, δηλαδή εργάζεται σε θέματα προστασίας και διαχείρισης των οικοσυστημάτων και της πανίδας, σε σύνδεση με την περιβαλλοντική πολιτική. Εργάζεται κυρίως στα Μεσογειακά ορεινά οικοσυστήματα, μελετώντας τη βιοποικιλότητα πολλών ζωικών ομάδων, από τα έντομα μέχρι τα αρπακτικά πουλιά. Με ένα σημαντικό ερευνητικό έργο (>50 διεθνείς δημοσιεύσεις), και εν γένει συγγραφικό έργο (>100 δημοσιεύματα), εκπροσωπεί την Ελλάδα σε πολλές διεθνείς επιτροπές πολιτικής, απειλούμενων ειδών ή ορεινών οικοσυστημάτων (SCB, IUCN, NEMOR) ενώ πρόσφατα ξεκίνησε το πρώτο εθελοντικό πρόγραμμα επιστήμης πολιτών για τις πεταλούδες της Ελλάδας. Δυστυχώς δουλεύει πολύ και χαίρεται λίγο, ιδιαίτερα όταν μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα χτυπούν την πόρτα της.