"Το εξ αποστάσεως είναι εδώ και θα μείνει"
Συνέντευξη του Πρύτανη του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητή Πέτρου Πασιαρδή, στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» και στη δημοσιογράφο Δέσποινα Ψύλλου
Ποιες οι προκλήσεις κατά την ανάληψη των πρυτανικών καθηκόντων ενόψει της πανδημίας;
Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ) είναι το μοναδικό πανεπιστήμιο στη χώρα μας που προσφέρει σπουδές αποκλειστικά εξ αποστάσεως με εμπειρία και τεχνογνωσία 15ετίας. Επομένως, η πανδημία covid-19 δεν επηρέασε ιδιαίτερα τη λειτουργία του. Κατ’ επέκταση, οι προκλήσεις κατά την ανάληψη της ηγεσίας του ΑΠΚΥ εν μέσω πανδημίας, τον Οκτώβριο του 2020, δεν σχετίζονται με την πανδημία per se, αλλά με τη νέα πραγματικότητα της καθολικής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα εστιάζονται: α) Στον εντεινόμενο εγχώριο ανταγωνισμό (όλα τα κυπριακά πανεπιστήμια έχουν ενσωματώσει την εξ αποστάσεως εκπαιδευτική μεθοδολογία λόγω των συνθηκών) και τον διεθνή ανταγωνισμό. β) Στη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την προσέλκυση νέων κατηγοριών φοιτητών, όπως άνεργοι, νέοι που δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να σπουδάσουν στο εξωτερικό, άτομα με αναπηρίες, πρόσφυγες, ενήλικες εργαζόμενοι, οι οποίοι λόγω της πανδημίας και του ανταγωνισμού στην αγορά εργασίας, απαιτούν συνεχή εξειδίκευση και επικαιροποίηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων τους και άλλοι. γ) Στην παγκόσμια οικονομική ύφεση που επηρεάζει τόσο τις δημόσιες επενδύσεις στην εκπαίδευση, όσο και τις δυνατότητες των πολιτών να επενδύσουν στη μόρφωσή τους. δ) Στην ανάγκη να παραμείνει το ΑΠΚΥ ανταγωνιστικό και πρωτοπόρο ως ψηφιακό πανεπιστήμιο, λαμβάνοντας υπόψη τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις.
Ποια είναι τα σχέδια και πλάνα που θέσατε για την ερχόμενη τετραετία;
Όραμα, μετά την καθιέρωσή του Πανεπιστημίου στον ελληνόφωνο χώρο, είναι να εδραιωθεί ως σύγχρονο, πρωτοπόρο και ανθρωποκεντρικό, με διεθνή παρουσία και αναγνώριση. Στο παρόν στάδιο σχεδιάζεται η Στρατηγική Ανάπτυξης για την περίοδο 2021 με 2024. Γενικότεροι στόχοι για το μεσοπρόθεσμο διάστημα είναι η διατήρηση υψηλού επιπέδου ποιότητας στην παρεχόμενη εκπαίδευση, η ενίσχυση του εκπαιδευτικού χαρτοφυλακίου με νέα προγράμματα σπουδών σε κλάδους αιχμής, η ακόμα μεγαλύτερη ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας και η εξασφάλιση εξωτερικής χρηματοδότησης για ερευνητικά έργα με διεθνή απήχηση, η πολυσχιδής πολιτισμική και κοινωνική προσφορά, καθώς και η διασφάλιση της εντονότερης παρουσίας του Πανεπιστημίου στο ακαδημαϊκό, επιστημονικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Κινούμαστε σε, δηλαδή, σε δύο άξονες. Αφενός την αριστεία και τη συνεχή βελτίωση της λειτουργίας μας και αφετέρου την ανάπτυξη, την εξωστρέφεια και τη διεθνοποίηση, ώστε να γίνουμε το Εdupreneurial πανεπιστήμιο που χρειάζεται ο 21ος αιώνας. Μόνο μέσα από αυτήν τη μεταμόρφωση, τα σύγχρονα πανεπιστήμια θα μπορέσουν να επιβιώσουν στην πολυπλοκότητα και αβεβαιότητα του σημερινού περιβάλλοντος.
Πότε θα είναι έτοιμο το Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης και πώς θα συνεισφέρει; Είναι διαφορετική η σημασία του, λόγω και των επαγγελματικών δεδομένων/ δυσκολιών που έφερε η Covid -19;
Η πανδημία Covid-19, η οποία ανέδειξε τη σημασία των ψηφιακών δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού καθώς και οι νέες συνθήκες της αγοράς, οι ριζικές αλλαγές στις παραγωγικές διαδικασίες και ο ψηφιακός μετασχηματισμός σε κάθε έκφανση της ζωής, εντείνουν την ανάγκη για συνεχή επανακατάρτιση και επιστημονική και επαγγελματική δια βίου εξέλιξη. Αναπόφευκτα, ο ρόλος της εκπαίδευσης και ειδικά ενός Ανοικτού Πανεπιστημίου καθίσταται καίριας σημασίας, καθώς προσελκύει φοιτητές διαφορετικούς από τους συνήθεις, όπως εργαζόμενους, οικογενειάρχες, ενήλικες με μέση ηλικία τα 35 έτη ή και άτομα που επιδιώκουν να ανελιχθούν ή και να αλλάξουν την καριέρα τους. Έτσι, το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου σχεδιάζει να λειτουργήσει το 2021 το Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης, ώστε να προσφέρει κατάρτιση και αναβάθμιση δεξιοτήτων σε αντικείμενα που θα επιτρέπουν από τη μια σε ανέργους να αποκτούν νέες γνώσεις και δεξιότητες για την είσοδό τους στην αγορά εργασίας και από την άλλη τη δυνατότητα επανακατάρτισης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων εργαζομένων, οι οποίοι απασχολούνται σε φθίνοντα επαγγέλματα ή επιδιώκουν στροφή στην καριέρα τους. Στόχος είναι να προσφέρουμε εξειδικευμένα προγράμματα που θα ισχυροποιούν την επαγγελματική ταυτότητα των συμμετεχόντων. Ασφαλώς, και από το Ινστιτούτο θα υιοθετηθεί η ευέλικτη εξ αποστάσεως μεθοδολογία του ΑΠΚΥ.
Υπάρχει στροφή προς τις εξ αποστάσεως σπουδές; Διαπιστώσατε τα δύο αυτά ακαδημαϊκά έτη (2019-2020 και 2020-2021) η πανδημία να επηρέασε τη ζήτηση για τα προγράμματά σας ή να διαφοροποίησε τους δημοφιλείς κλάδους σπουδών;
Η τρέχουσα πανδημία σίγουρα δημιούργησε μια νέα τάξη πραγμάτων στην εκπαίδευση σε παγκόσμιο επίπεδο, μεταφέροντας την εκπαιδευτική λειτουργία στον ψηφιακό χώρο. Για το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, βέβαια, δεν ήταν λύση ανάγκης η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αλλά η ίδια η φύση του. Αυτός είναι ο λόγος, που το Πανεπιστήμιό μας κράτησε κοντά του τη φοιτητική κοινότητα των περίπου 3.500 σπουδαστών, προσελκύοντας το τρέχον ακαδημαϊκό έτος (2020-2021) και νέους φοιτητές που το εμπιστεύτηκαν για τις σπουδές τους. Έχει διαπιστωθεί από την τελευταία χαρτογράφηση της ανώτερης εκπαίδευσης που διενήργησε το υπουργείο Παιδείας, ότι το 40% των φοιτητών στα δημόσια και ιδιωτικά Πανεπιστήμια της χώρας φοιτά με τη μέθοδο των “σπουδών εξ αποστάσεως”. Υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον, κυρίως για τα εξ αποστάσεως μεταπτυχιακά προγράμματα. Η Διοίκηση Επιχειρήσεων, τα Οικονομικά, οι Επιστήμες της Αγωγής, τα Νομικά παραμένουν οι πιο δημοφιλείς κλάδοι σπουδών διαχρονικά. Παρατηρούμε, όμως, ενδιαφέρον και σε άλλους κλάδους με υψηλά υποσχόμενη επαγγελματική αποκατάσταση, όπως ο πολιτισμός, η βιοηθική, η ασφάλεια υπολογιστών/ δικτύων, η διοίκηση μονάδων υγείας και η τηλεϊατρική.
Η τεχνογνωσία που εξελίξατε ως ΑΠΚΥ για να ανταποκριθείτε στα νέα δεδομένα, θα μπορούσε να αποτελέσει εργαλείο για μια νέα «εξ αποστάσεως» εποχή στην αγορά εργασίας, στην παροχή υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης ή και αλλού;
Το ΑΠΚΥ έχει εξελίξει και λειτουργεί μια υπερσύγχρονη πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης, η οποία επιτρέπει την αλληλεπίδραση διδασκόντων – φοιτητών – εκπαιδευτικού υλικού, αξιοποιεί όλες τις διαθέσιμες τεχνολογίες και τα σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα και επενδύει στην ανάπτυξη και ενσωμάτωση νέων ψηφιακών εφαρμογών στις εκπαιδευτικές διεργασίες, ώστε να προσφέρει στους φοιτητές του μία πολύπλευρη μαθησιακή εμπειρία. Αυτές τις τεχνολογικές υποδομές και την τεχνογνωσία του προσωπικού του, θέτει το Ανοικτό Πανεπιστήμιο στη διάθεση της Πολιτείας, ώστε να ανταποκριθεί στην επιτακτική ανάγκη για ψηφιακό μετασχηματισμό σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, αλλά και στην ανάγκη για ψηφιακή διακυβέρνηση.
Λόγω της πανδημίας, σημειώνει, είδαμε πως η τεχνολογία αποδείχθηκε απαραίτητο εργαλείο και για τις επιχειρήσεις, οι οποίες στράφηκαν αναγκαία στον ψηφιακό κόσμο και μετέφεραν μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων τους online. Τα δεδομένα αυτά δεν είναι συγκυριακά ούτε εφήμερα. Το “εξ αποστάσεως” είναι εδώ και θα μείνει σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Σε αυτήν τη μεταβατική περίοδο μεγάλο ρόλο θα παίξει, επομένως, η επένδυση σε νέες τεχνολογίες και η εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού στην υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου λειτουργίας και διοίκησης. Η εμπειρία και τεχνογνωσία του ΑΠΚΥ είναι στη διάθεση και του παραγωγικού ιστού για την ψηφιακή μεταμόρφωση των επιχειρήσεων. Παράλληλα, θα έχουμε συναντήσεις με αρμόδιους υπουργούς και ηγετικά στελέχη της δημόσιας υπηρεσίας και του ευρύτερου δημόσιου τομέα για την προσφορά στοχευμένων και εξειδικευμένων προγραμμάτων σπουδών και προγραμμάτων κατάρτισης για τη συνεχή επιμόρφωση και επανειδίκευση του ανθρώπινου δυναμικού.
Ως σύμβουλος στα υπουργεία Παιδείας στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο, τι θα προτείνατε σχετικά με την τηλεκπαίδευση, ώστε να είναι αποτελεσματική αφενός στα τεχνικά ζητήματα και αφετέρου στα παιδαγωγικά;
Το πρώτο βήμα του συλλογισμού είναι ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση βασίζεται στις ψηφιακές τεχνολογίες. Οπότε, απαιτείται επένδυση σε κατάλληλες τεχνολογικές υποδομές και εργαλεία τηλεκπαίδευσης. Το δεύτερο βήμα είναι ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση οφείλει να διασφαλίζει τη διάδραση του μαθητή/φοιτητή/εκπαιδευομένου με το μαθησιακό περιβάλλον, το οποίο περιλαμβάνει τους διδάσκοντες, τους συνεκπαιδευόμενους του, τα τεχνολογικά εργαλεία και το εκπαιδευτικό υλικό. Το τελευταίο, για να είναι κατάλληλο και να επιτρέπει την επίτευξη των μαθησιακών αποτελεσμάτων, πρέπει να είναι διαδραστικό, εμπλουτισμένο με σενάρια, προσομοιώσεις, ασκήσεις ανατροφοδότησης και αυτοαξιολόγησης, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να συνδέουν τη θεωρία με την πράξη. Βέβαια και ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην τηλεκπαίδευση είναι εξόχως σημαντικός, ο οποίος οφείλει να χειρίζεται σωστά την τεχνολογία, να παρέχει κατάλληλη ανατροφοδότηση, να εμψυχώνει και να υποστηρίζει αποτελεσματικά τους εξ αποστάσεως φοιτητές του.
Η συνέντευξη στο φύλλο της 23ης Ιανουαρίου 2021 της εφημερίδας Ο Φιλελεύθερος
