Την έννοια της διαγλωσσικότητας θα συζητήσει σε τηλεδιάλεξη με θέμα «Γλώσσες και διαγλωσσικότητα: αντίπαλες έννοιες ή συμπληρωματικά εργαλεία;» την Παρασκευή 9 Απριλίου 2021 στις 19:30 η Ελένη Σκούρτου, Καθηγήτρια Γλωσσικής και Πολιτισμικής Πολυμορφίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Η τηλεδιάλεξη, η οποία εντάσσεται στον 2ο Κύκλο τηλεδιαλέξεων «Γλώσσα, Λογοτεχνία, Γραμματισμοί» που διοργανώνει το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΑΠΚΥ), θα μεταδοθεί ζωντανά και διαδικτυακά μέσω των εργαλείων τηλεκπαίδευσης του ΑΠΚΥ στον σύνδεσμο https://tinyurl.com/w83nj23j.
* Στους συμμετέχοντες που θα συμπληρώσουν τα στοιχεία τους ΕΔΩ θα δοθεί βεβαίωση παρακολούθησης.
Η έννοια της διαγλωσσικότητας είναι σημαντική για πολλούς λόγους: λειτούργησε ως μοχλός για την μετακίνηση της εστίασής μας από τη γλώσσα και τις γλώσσες ως αυτόνομα συστήματα στους ομιλητές και τις ομιλήτριες που «κάνουν γλώσσα», αντλώντας από το σύνολο των γλωσσικών και άλλων πόρων που έχουν στη διάθεσή τους, χωρίς οπωσδήποτε να σέβονται τα έξωθεν σχεδιασμένα σύνορα μεταξύ των γλωσσών. Στο πλαίσιο πρόσφατων επιστημολογικών μοντέλων, όπως είναι οι Φυλετικές Θεωρίες της Γλώσσας στην Εκπαίδευση (Raciolinguistic Theories in Education) και οι Επιστημολογίες του Νότου (Epistemologies of the South), η διαγλωσσικότητα έχει κεντρική θέση και μάλιστα λειτουργεί ως καταλύτης για δημιουργία νεολογισμών που αντιστοιχούν σε νέα εργαλεία (βλ. π.χ. translingualism, transmodernity). Στη διάλεξη θα συζητηθούν μερικά καταστατικά κείμενα (κατ’ ανάγκη επιλεκτικά) των García, Pennycook & Makoni, Mignolo, Alzaldúa, Rosa & Flores, Τσοκαλίδου/Tsokalidou, Cummins, που αλληλοτροφοδοτούνται ή αντιπαρατίθενται σε σχέση με τα θέματα που αναφέρονται πιο πάνω. Η Ελένη Σκούρτου συζητά τη θέση ότι σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για διχοτομήσεις και διχοτομημένες θεωρίες που μπορούν και πρέπει να γεφυρωθούν και εστιάζει παράλληλα στον τρόπο με τον οποίο οι ερευνητές/τριες διαχειρίζονται τα επιστημολογικά ζητήματα ως πολιτική στάση και ως μέρος της ταυτότητάς τους.
Η Δρ. Ελένη Σκούρτου είναι Καθηγήτρια Γλωσσικής και Πολιτισμικής Πολυμορφίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τη δημιουργία νοήματος και τη μάθηση σε συνθήκες γλωσσικής και πολιτισμικής ετερότητας, τη διδασκαλία δεύτερης γλώσσας, τον γραμματισμό και την προφορικότητα. Στην παρούσα φάση, εστιάζει στην έρευνα και στην εκπαιδευτική παρέμβαση σε μαθητές Ρομά και σε παιδιά και ενήλικες πρόσφυγες. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, έχει επιμεληθεί συλλογικούς τόμους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έχει συντάξει εμπειρογνωμοσύνες για το Υπουργείο Παιδείας και για το Υπουργείο Εσωτερικών της Ελληνικής Δημοκρατίας μέσω του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Το 2011 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg το βιβλίο της Η Διγλωσσία στο Σχολείο.
Τα αντικείμενα των τηλεδιαλέξεων του Κύκλου «Γλώσσα, Λογοτεχνία, Γραμματισμοί» αντικατοπτρίζουν τους θεωρητικούς προσανατολισμούς του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία», στο οποίο η μελέτη της γλώσσας και της γλωσσικής επιτέλεσης στα κοινωνικά της συγκείμενα, στη βάση θεωρητικών προσεγγίσεων τόσο από τη θεωρητική γλωσσολογία όσο και από την κειμενογλωσσολογία, την κοινωνιογλωσσολογία και την κριτική ανάλυση λόγου τροφοδοτεί και στηρίζει θεωρητικά αφενός τη μελέτη πτυχών της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας και της παιδαγωγικής των γραμματισμών και αφετέρου τη θεωρητικά προσανατολισμένη μελέτη της λογοτεχνίας, τη μελέτη της σχέσης της λογοτεχνίας με τα κοινωνικά και πολιτισμικά της συγκείμενα και τη μελέτη των λογοτεχνικών γραμματισμών.
Αναλυτική Περίληψη Τηλεδιάλεξης:
Η έννοια της διαγλωσσικότητας είναι σημαντική για πολλούς λόγους: λειτούργησε ως μοχλός για την μετακίνηση της εστίασής μας από τη γλώσσα και τις γλώσσες ως αυτόνομα συστήματα στους ομιλητές και τις ομιλήτριες που «κάνουν γλώσσα», αντλώντας από το σύνολο των γλωσσικών και άλλων πόρων που έχουν στη διάθεσή τους, χωρίς οπωσδήποτε να σέβονται τα έξωθεν σχεδιασμένα σύνορα μεταξύ των γλωσσών. Όπως έχει παραστατικά ειπωθεί, οι ομιλητές/τριες δια της διαγλωσσικότητας διαπερνούν τα γλωσσικά σύνορα: οι ομιλητές/τριες είναι στο επίκεντρο και οι γλώσσες εξωθούνται στο περιθώριο. Ως κοινωνικές κατασκευές, οι γλώσσες δεν μπορούν να έχουν την εξιδανικευμένη εικόνα που τους προσέδωσε η ευρωπαϊκή σκέψη, μάλιστα δεν υπάρχουν καν. (There is no such thing as English, or German, or…). Κατ’ αυτόν τον τρόπο (συνθετική χρήση γλωσσικών στοιχείων, υπέρβαση γλωσσικών συνόρων) δημιουργείται ένα συνεχές στην επικοινωνία και μία διχοτόμηση ανάμεσα στις γλώσσες και στον ομιλητή/τριά τους. Επιπλέον, κατασκευάζονται αντίπαλες θεωρίες, αφού η διαγλωσσικότητα κλόνισε μια σειρά από έννοιες, όπως, π.χ., διγλωσσία, προσθετική διγλωσσία, πολυγλωσσία, οι οποίες θεωρήθηκαν ότι είναι πολλαπλάσια της μονογλωσσίας και, εν τέλει, όχι πολύ διαφορετικές από αυτήν.
Στο πλαίσιο πρόσφατων επιστημολογικών μοντέλων όπως είναι οι Φυλετικές Θεωρίες της Γλώσσας στην Εκπαίδευση (Raciolinguistic Theories in Education) και οι Επιστημολογίες του Νότου (Epistemologies of the South), η διαγλωσσικότητα έχει κεντρική θέση και μάλιστα λειτουργεί ως καταλύτης για δημιουργία νεολογισμών που αντιστοιχούν σε νέα εργαλεία (βλ. π.χ. translingualism, transmodernity). Στη διάλεξη θα συζητηθούν μερικά καταστατικά κείμενα (κατ’ ανάγκη επιλεκτικά) των García, Pennycook & Makoni, Mignolo, Alzaldúa, Rosa & Flores, Τσοκαλίδου/Tsokalidou, Cummins, που αλληλοτροφοδοτούνται ή αντιπαρατίθενται σε σχέση με τα θέματα που αναφέρονται πιο πάνω. Θα προσπαθήσουμε να στηρίξουμε τη θέση ότι σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για διχοτομήσεις και διχοτομημένες θεωρίες που μπορούν και πρέπει να γεφυρωθούν. Θα εστιάσουμε παράλληλα στον τρόπο με τον οποίο εμείς, ως ερευνητές/τριες, διαχειριζόμαστε τα επιστημολογικά ζητήματα ως πολιτική στάση και ως μέρος της ταυτότητάς μας.