Το άρθρο υπογράφει ο Αναπληρωτής Καθηγητής Αντώνης Ζορπάς,
Μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος», Εργαστήριο Χημικής Μηχανικής και Μηχανικής Αειφορίας, ΑΠΚΥ
Σήμερα βιώνουμε όσα αναμέναμε ότι θα ζήσουμε τα επόμενα 30-50 χρόνια. Η λειψυδρία στις περιοχές της Μεσογείου αυξάνεται συνεχώς με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν οι κίνδυνοι ξηρασίας και οι καύσωνες (θα αυξηθούν κατά 10-30 ημέρες) και να αυξάνονται οι πυρκαγιές. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την περίοδο 1980-2011, πλημμύρες έπληξαν 5.5 εκ. άτομα με ζημιές άνω των 90 δισ. Ευρώ. Τα αέρια του θερμοκηπίου βρίσκονται στα ύψη, το πάχος των παγετώνων μειώνεται κατά 31% γρηγορότερα από το 1995, η μέση αύξηση της στάθμης της θάλασσας θα αγγίξει τα 34-30 εκ. μέχρι το 2065 και τα 40-63 εκ. ως το 2100, η αποψίλωση των δασών στον Αμαζόνιο σημειώνει αρνητικό υψηλό. Παράλληλα, λόγω των κλιματικών αλλαγών, μεταβάλλονται και οι γεωγραφικές θέσεις της παραγωγής τροφίμων.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (2018) αναμένεται ότι πέραν των 150 εκατομμυρίων κλιματικών προσφύγων θα αναγκαστούν να μετακινηθούν από τη Λατινική Αμερική και την Υποσάχαρια Αφρική, με τις Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία και Ελλάδα να δέχονται μεγάλο κύμα. Αν κάποιος μπει στον κόπο να διαβάσει την τελευταία έκθεση του IPCC (Intergovernmental Panel for Climate Change) του 2021, θα αντιληφθεί ότι η δικιά μας γενιά θα είναι και μάρτυρας της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1.5 oC. Η μέση θερμοκρασία ξεπέρασε τα προβιομηχανικά επίπεδα κατά 1.1 oC ήδη από το 2019. Όσοι πιστεύετε ότι οι κλιματικές αλλαγές είναι απλά ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα, «πλανᾶσθε πλάνην οἰκτράν». Ήδη πλήττουν τις οικονομίες των χωρών τόσο πολύ, που οι απώλειες λόγω της πανδημίας του Covid-19 θα μοιάζουν με ψίχουλα.
Το τουριστικό προϊόν της χώρας μας θα δεχθεί τεράστιο πλήγμα, αφού θα απειληθεί από νέες αγορές με ηπιότερο κλίμα και από την πιθανή έλλειψη σε νερό. Ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως ηλικιωμένοι, παιδιά, άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας, οι κοινωνικά αποκλεισμένοι μετανάστες κ.λπ., θα είναι οι πρώτοι που δεν θα μπορέσουν να προσαρμοστούν στις νέες κλιματικές συνθήκες. Στην Κύπρο, που μάλλον σφυρίζουμε αδιάφορα (αφού το «This is Cyprus» έγινε βίωμα), δεν λαμβάνονται ουσιαστικά μέτρα πρόληψης της υγείας και αναμένεται π.χ. ότι θα έχουμε περισσότερους θανάτους λόγω καύσωνα. Επιτακτική είναι, λοιπόν, η θωράκιση του συστήματος υγείας. Όταν, όμως, σε αυτό τον τόπο πάσχουμε από στρατηγικές προσεγγίσεις και λύσεις, δεν μπορούμε να λάβουμε μέτρα. Αποδεχόμαστε π.χ. να πληρώνουμε χαράτσι στην Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου, η οποία καλείται να πληρώσει 74 εκ. € για δικαιώματα εκπομπής ρύπων για το 2020 και περίπου τα διπλάσια για το 2021 (10% των λειτουργικών εξόδων). Με το πρόστιμο για ρύπους των 200 εκ. €, η ΑΗΚ θα μπορούσε να χωροθετεί φωτοβoλταϊκά πάρκα δυναμικότητας πέραν των 300 MW κάθε δύο χρόνια. Σε μια δεκαετία, δυνητικά θα μπορούσε να εγκαταστήσει πάρκα για να καλύψει όλες τις ανάγκες της Δημοκρατίας (περί τα 1500 MW) (τα σχόλια δικά σας).
Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινής, για να βελτιώσουμε κάπως την κατάσταση, χρειαζόμαστε πολιτικούς με όραμα, που να έχουν την περιβαλλοντική προστασία πολύ υψηλά στην ατζέντα τους (όχι μόνο να συμμετέχουν σε δενδροφυτεύσεις για να αναρτήσουν φωτογραφίες στα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης). Δεν είναι, όμως, μόνο ‘κυπριακό’ το φαινόμενο. Πέραν της Γαλλίας και της Γερμανίας, ουσιαστικά καμία άλλη χώρα δεν είναι συνεπής στις δέσμευσες της ως προς τη Συνθήκη του Παρισίου, σύμφωνα με την έκθεση BloombergNEF (Ιούνιος 2021). Ουσιαστικά, θα πρέπει ως κράτος να συνδυάσουμε την περιβαλλοντική με την οικονομική βιωσιμότητα και να εμπλέξουμε τα ζητήματα της αειφόρου ανάπτυξης στο πλαίσιο μιας χρηματοοικονομικής πολιτικής με βιώσιμες δραστηριότητες. Ο τραπεζικός τομέας έχει αντιληφθεί τον τρόπο που όλοι πλέον θα επιχειρούμε, λαμβάνοντας υπόψη το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τη ροή εκατομμυρίων ευρώ που ενέκρινε για την Κύπρο η ΕΕ τον περασμένο Ιούλιο. Η εισαγωγή ηλεκτρικών αυτοκινήτων (αν και προς την ορθή κατεύθυνση) δεν είναι αρκετή, αφού ο στόχος των 35 εκ. κάθε έτος σε επίπεδο ΕΕ θα μειώσει κατά 11% μόνο τις εκπομπές CO2 μέχρι το 2030. Για να επιτευχθεί ο φιλόδοξος στόχος του 2050, κάθε οικονομική δραστηριότητα θα πρέπει να μηδενίσει τις εκπομπές άνθρακα. Η αύξηση στην τιμή του σιδήρου που βιώνουμε σήμερα (η οποία θα συνεχιστεί) είναι αποτέλεσμα του decarbonization, της μείωσης δηλαδή του ανθρακικού αποτυπώματος των χυτηρίων σε όλο τον κόσμο. Η βιομηχανία θα πρέπει να αυξήσει την παραγωγή ανακυκλωμένου αλουμινίου σε ποσοστό 67%, ανακυκλωμένου σιδήρου κατά 44% και ανακυκλωμένου πλαστικού κατά 149% από τα επίπεδα του 2020 μέχρι το 2030.
Θα απαιτηθούν επενδύσεις τρισεκατομμυρίων για να περιορίσουμε την αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κάτω από τους 2 oC. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία θα δώσει οικονομική στήριξη μέσα από τον μηχανισμό της Δίκαιης Μετάβασης σε όσους θίγονται περισσότερο, με 100 δισ. € ως το 2027. Η χώρα μας, με επενδύσεις 2-5 δισ. €, θα μπορεί τουλάχιστον να πανηγυρίζει ένα χρυσό μετάλλιο και οι κάτοικοί της δεν θα γίνουν κλιματικοί πρόσφυγες αυτήν τη φορά. Εν ολίγοις, σε 10 χρόνια από σήμερα, θα πρέπει να βάλουμε τόση προσπάθεια όση ο Usain Bolt έβαλε για να σπάσει το φράγμα των 10 δευτερολέπτων στην κούρσα της μιας ανάσας. Αλήθεια, μπορούμε;
